سنجش رضایت زناشویی بر اساس تابآوری و تمایزیافتگی خود Assessment of marital satisfaction based on resilience and self-differentiation آیدا عبادپور 1 سوسن صابر 2 Abstract Aim: The marriage and marital relation satisfaction play an important role in the Important.normal marital relationships factors which have been noted and have a great impact on marital life are resilience and self-differentiation. This study aims to predict marital satisfaction in married women based on resilience and selfdifferentiation. The methodology of study is descriptive correlational type, and its statistic population includes all women who refereed to Sorosh, Sajad, Zaeem and Tarannom Zendegi counseling centers in the fall of 2014 in Tehran. 200 women who had inclusion criteria to refer to this center selected randomly using sampling techniques and answered to Asode, Khalili and Lavasani Marital Satisfaction Inventory (2010), Skowron & Schmitt Differentiation of Self Inventory (2003) and Connor-Davidson Resilience Scale (2003). Multiple regression is applied to analyze the data. Results: The results showed that resilience =0.320, P 0.05) and self-differentiation β( =0.092, P 0.05) are the predictors of β( marital satisfaction. Conclusion: Resilience and selfdifferentiation are important personal factors that can affect marital satisfaction in women. So, this may cause women to چکیده هدف: احساس رضایت از ازدواج و رابطة زناشویی نقش مهمی را در میزان کارکردهای بهنجار خانواده ایفا میکند. از عوامل مهمی که در سالهای اخیر به آن توجه شده است و بر زندگی زناشویی زوجین تأثیر به سزایی دارد تابآوری و تمایزیافتگی خود است. هدف پژوهش حاضر پیشبینی رضایت زناشویی بر اساس تاب آوری و تمایزیافتگی خود در زنان متأهل بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش شامل تمام زنان مراجعه- کننده به مراکز مشاوره سروش سجاد زعیم و ترنم زندگی در شهر تهران در پاییز سال 1394 بودند. با استفاده از روش نمونهبرداری تصادفی 200 نفر از این زنان که مالکهای ورود به پژوهش را داشتند انتخاب شدند و به پرسش- نامه رضایت زناشویی آسوده خلیلی و لواسانی )1389( پرسشنامه تمایز یافتگی خود 1 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته روانشناسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد رودهن 2 استادایر دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد رودهن
involve in lower physical and mental health and explain gender differences in this domain. However, more studies are essential to validate these results. Keywords: marital satisfaction, resilience, self-differentiation ا سکورن و ا سمیت )2003( و مقیاس تابآوری کانر- دیویدسون )2003( پاسخ دادند. دادهها با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیری تحلیل شد. یافتهها: نتایج تحلیلی نشان داد تابآوری )0/05<P 0/320=β( و تمایزیافتگی خود P>0/05( رضایت زناشویی هستند. استنتاج: 0/092=β( پیشبینی کننده تابآوری و تمایزیافتگی خود از جمله عوامل فردی هستند که میتوانند رضایت زناشویی در زنان را تحت تأثیر قرار دهند. از این رو ممکن است زنان به واسطه این متغیرها سالمت جسمانی و روانی پایینتری را نیز تجربه کنند و ممکن است تفاوتهای جنسیتی در این زمینه را تبیین کنند اگرچه پژوهشهای بیشتری در این زمینه الزم است. واژهها: کلید رضایت زناشویی تابآوری تمایزیافتگی خود مقدمه اصطالح کیفیت زناشویی 1 اصطالحی عمومی و کلی است که سه مفهوم 1. رضایت زناشویی 2. شادکامی زناشویی 2 و 3. سازگاری زناشویی را در برمیگیرد )حمیدی منشئی و دوکانهای فرد 3 2013(. احساس رضایت از ازدواج و رابطة زناشویی نقش مهمی را در میزان کارکردهای بهنجار خانواده ایفا میکند. با وجود چالشهایی که بر سر معنا و سنجش رضایت زناشویی وجود دارد اصطالح رضایت زناشویی با اصطالحات دیگر نظیر سازگاری شادمانی و به عنوان شاخصی برای بررسی کیفیت 1. Marital quality 2. marital happiness 3. Hamidi, Manshaee, & Dokanheei fard
زندگی زناشویی به طور جایگزین به کار رفته است )سیف الدینی 2012(. خانواده مهمترین واحد جامعه است. ازدواج به این دلیل که ساختار اولیه را برای ایجاد رابطة خانوادگی و پرورش نسل آینده فراهم میکند مهمترین و اساسیترین رابطه انسانی توصیف شده است. شواهد نشان میدهند بیش از 90 درصد از جمعیت جهان دستکم یکبار ازدواج میکنند. درحالیکه ازدواج رابطهای بسیار مطلوب به نظر میرسد آمارها نشان میدهد که رضایت زناشویی 1 امری نیست که به راحتی قابل دستیابی باشد. بنابراین میزان رضایت زناشویی از عوامل مهمی است که به طور کلی خانواده را تحت تأثیر قرار میدهد )جوانمرد و محمدیقرهقزلو 2 2013(. دستیابی به جامعة امن به خانوادة سالم نیاز دارد و خانواده سالم را در صورتی میتوان بهدست آورد که اعضای آن از سالمت با یکدیگر برقرار کنند. روانی برخوردار باشند و ارتباط مطلوبی بنابراین اگر اعضای خانواده و روابط آنها سالم و استوار باشد اثرات مثبتی بر جامعه خواهد داشت. مهمترین مسئله در ازدواج و تشکیل خانواده آرامش است که توسط افراد بهدست میآید )شاکر حشمتی و پور رحیمی 3 2010(. رضایت زناشویی از عوامل مؤثر در تداوم زندگی موفق سالم و شاد محسوب میشود. همچنین با توجه به اهمیت کارکرد متعادل خانواده و جلوگیری از متالشی شدن آن شناخت عوامل مرتبط با رضایت زناشویی که پایه استحکام بخش زندگی خانوادگی است ضروری به نظر میرسد. رضایت زناشویی فرایندی است که در طول زندگی زوجین به وجود میآید زیرا الزمه آن انطباق سلیقهها شناخت ویژگیهای شخصیتی ایجاد قواعد رفتاری و شکلگیری الگوهای مراودهای است. زوجینی که از نوع و سطح روابطشان راضیاند توافق زیادی با یکدیگر دارند و زمان و مسائل مالی خودشان را به خوبی برنامهریزی میکنند )آسفیچی تیموری لواسانی بخشایش 2013(. مطلوبیت زندگی رضایت از زندگی و کیفیت و درجه سازگاری زناشویی 4 تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که ارزیابی آن بخشی از ادبیات مشاوره ازدواج و خانواده را تشکیل میدهد )شاکر و همکاران 2010(. برخی پژوهشها نشان میدهند که رضایت از زندگی زناشویی پیامدهایی برای سالمت افراد دارد و افراد متأهل نسبت به افراد مجرد سالمت جسمانی و روانی بیشتری دارند. همینطور برخی از شواهد نشان داده است در این زمینه تفاوتهای جنسیتی نمایان است و مردان سالمت بیشتری را نسبت به زنان تجربه میکنند )چانگ و کیم 5 2015(. از این رو بررسی عوامل تأثیرگذار بر رضایت از زندگی زناشویی که احتمال دارد به پیامدهای منفی سالمت روان در زنان منجر شود مهم است. 1. marital satisfaction 2. Javanmard & Mohammadi Garegozlo 3. Shaker, Heshmati, & Poor Rahimi 4. marital adjustment 5. Chung & Kim
زا عوامل مهمی که در سالهای اخیر به آن توجه شده است و بر رضایت زناشویی تأثیر دارد تجارب اولیه فرد با والدین یا نوع رابطه هیجانی فرد با والدین خود در دوران کودکی است. برخی از پژوهشها تالش کردهاند به این سؤال پاسخ دهند که چگونه تجارب اولیه فرد در دوران کودکی میتواند وی را در بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد )بیرامی و دیگران 2012(. یکی از ویژگیهای فردی که در اثر تجارب اولیه کودک- والد در بزرگسالی تأثیر مهمی بر روابط بین فردی دارد سطح تمایزیافتگی خود 1 است. خانوادهها و دیگر گروههای اجتماعی تأثیر زیادی روی نحوه تفکر احساس و رفتار افراد دارند. محیط و خانواده سطح تمایزیافتگی فرد را در کودکی تعیین میکنند. بوئن 2 تمایزیافتگی خود را توانایی افراد در انعطاف پذیر بودن و عاقالنه عمل کردن بهویژه در رویارویی با اضطراب تعریف کرده است )نیکولز و شوارتز 3 2005 ترجمه دهقانی و همکاران 2008(. تمایز یافتگی خود فرآیند پدید آمدن فردی است که مرزهای»خود«او به خوبی و روشنی تعریف شده است )جانبازفریدونی تبریزی و نوابینژاد 2008(. سطح تمایزیافتگی فرد متقابال بر محیط و زندگی اجتماعی و آینده فرد و از جمله روابط زناشویی وی تأثیر میگذارد )نیکولز و شوارتز 2005 ترجمه دهقانی و همکاران 2008(. گابینز پروسا بارتل- هرینگ 4 )2010( نشان دادند که بین تمایزیافتگی و رضایت زناشویی در مردان و زنان رابطه وجود دارد. در پژوهش جمالی مطلق فتحی آشتیانی و سلیمانی 5 )2013( کژکاری جنسی تمایزیافتگی خود و سبک های دلبستگی بهطور معنیداری پیشبینی کننده رضایت زناشویی بودند. تابآوری نیز در بطن خانواده شکل میگیرد و پرورش مییابد. سبکهای فرزندپروری سازگارانه والدین و تجارب کودکی اثرات سازنده در پرورش مهارت تابآوری دارد )فرهانی احمدی و رجاتی 6 2015(. در حالی که برخی از پژوهشگران تابآوری را پیامد یک سازه میبینند و آن را نداشتن مشکالت روانشناختی در پاسخ به رویدادهای آسیبزا میدانند دیگران بیشتر روی فرایند تابآوری تمرکز دارند که انطباق سریع با رویداد استرسزا را نشان میدهد. دیدگاه سومی نیز تابآوری را به ویژگیهای شخصیتی فرد ربط میدهد که به خوبی در مقابل رویدادها و فالکتها واکنش نشان میدهد )میستر 7 و همکاران 2015(. تاب آوری در میان شاخصهایی قرار دارد که به سازگاری و 1. differentiation of self 2. Buen 3. Nicholz & Schwartz 4. Gubbins, Perosa & Bartle-Haring 5. Jamali Motlagh, Fathi Ashtiyani & Soleimani 6. Farahani, Ahmadi & Rajati 7. Meister etal.
عملکرد بهتر فرد در شرایط موقعیتی منفی کمک میکند )فرهانی و همکاران 2015(. نف و برودی 1 )2011( دریافتند زوجین به استفاده از منابعی مانند تابآوری در برابر حوادث استرسزای منفی اما کنترلپذیر زندگی نیاز دارند تا به خوبی از رضایت زناشویی خود حفاظت کنند. در یک جمعبندی با توجه به اهمیت دو ویژگی فردی تمایزیافتگی خود و تابآوری که در دوران رشدی و در تعامل با والدین شکل میگیرند و تأثیر احتمالی آن بر رضایت زناشویی و از سویی تفاوت- های جنسیتی و تجربه سالمت روان کمتر توسط زنان تحت تأثیر رضایت زناشویی هدف پژوهشگر در این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر رضایت زناشویی زنان و متعاقبا پاسخ به این سؤال است که آیا میتوان با بررسی این دو متغیر میزان رضایت زناشویی و در نتیجه قوام و پایداری زندگی زناشویی را پیشبینی کرد روش پژوهش روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه مورد نظر در پژوهش حاضر تمامی زنانی بودند که به مراکز مشاوره سروش سجاد زعیم و ترنم زندگی در پاییز 1394 مراجعه کرده بودند. از هر مرکز 50 نفر به روش تصادفی ساده و با توجه به اینکه حداقل حجم نمونه برای پژوهشهای رگرسیون 200 نفر گزارش شده است )آستین و ا ستیبرگ 2 2015( و پس از کسب رضایت آگاهانه )دالور 1390( انتخاب شدند. از جمله مالکهای دیگر ورود به پژوهش داشتن حداقل یک فرزند و زندگی مشترک حداقل به مدت 5 سال بود. ابزارهای پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی 3. در این پژوهش رضایت زناشویی با استفاده از فرم کوتاه پرسشنامه رضایتمندی زناشویی انریچ )1986( اندازهگیری شد. این مقیاس شامل 11 خرده مقیاس رضایت زناشویی مسائل شخصیتی ارتباطات حل تعارض مدیریت مالی فعالیتهای اوقات فراغت رابطه جنسی فرزندان و فرزندپروری خانواده و دوستان و 47 ماده است. روش نمرهگذاری از نوع مقیاس لیکرت )5 درجهای( است. این پرسشنامه برای هر یک از مادهها پنج گزینه )کامال موافقم موافق نه موافق و نه مخالف مخالف و کامال مخالفم( دارا است که به آنها نمره 5 تا 1 تعلق میگیرد. برخی از 1. Neff & Broady 2. Austina & Steyerberg 3. Marital Satisfaction Inventory
سؤالها نیز نمرهگذاری معکوس دارند )پورمیدانی نوری و شفتی 2014(. سلیمانیان ) 1994 نقل از پورمیدانی و همکاران 2014( همسانی درونی آن را 0/95 و روایی همزمان آن را نیز 0/95 محاسبه کرد. پرسشنامه تمایزیافتگی خود 1 : برای ارزیابی تمایز یافتگی خود از پرسشنامه تمایز یافتگی خود ا سکورن و ا سمیت 2 )2003( استفاده شد. این ابزار شامل 45 سؤال است که چهار خرده مقیاس»واکنشپذیری عاطفیجایگاه منگریز عاطفی«و»آمیختگی با دیگران«را در طیف لیکرت از )1= هرگز 2= خیلی کم 3= کم 4= برخی اوقات 5= بیشتر اوقات و 6= همیشه( ارزیابی میکنند. به جز سؤالهای 27-23-19-15-11-7-4-43 41-37-31- باقی سؤالها به صورت معکوس نمرهگذاری میشود. بیشترین نمره واقعی 276 است. نمره کمتر این پرسشنامه نشانه سطوح پایینتر تمایزیافتگی است. جهان بخشی و کالنترکوشه )2012( ضریب آلفای کرونباخ 0/69 را برای کل مقیاس و 0/61 0/64 0/73 و 0/75 برای خرده مقیاسهای واکنشپذیری عاطفی جایگاه من گریز عاطفی و آمیختگی عاطفی با دیگران و روایی قابل قبولی گزارش کردند. مقیاس تابآوری کانر دیویدسون 3.: مقیاس تابآوری در سال 2003 توسط کانر و دیویدسون ساخته شد. این مقیاس شامل 25 عبارت است که تابآوری را در طیف لیکرت پنج درجهای»همیشه نادرست = 0«تا»همیشه درست = 4«مورد پرسش قرار میدهد. کانر و دیویدسون )2003( ضریب آلفای کرونباخ 0/89 و همبستگی درونی بین عوامل را در دامنهای از )0/30 =r( تا )0/70 =r( و ضریب باز آزمایی 0/87 را به عنوان شاخصی از همسانی درونی و همبستگی مثبت مقیاس تاب آوری با ابزار سخترویی کوباسا 4 )0/83 =r( و مقیاس حمایت اجتماعی شیهان 5 )0/36 =r( همبستگی منفی این مقیاس با مقیاس استرس ادراک شده 6 )0/76- =r( و مقیاس آسیبپذیری نسبت به استرس شیهان 7 )0/32- =r( را شاخصی از روایی 1. Differentiation of Self Inventory 2. Skowron & Schmitt 3. Connor-Davidson Resilience Scale 4. Kobasa hardiness measure 5. Sheehan Social Support Scale 6. Perceived Stress Scale 7. Sheehan Stress Vulnerability Scale
همگرای این ابزار گزارش کردند. در ایران بشارت )2007( ضریب آلفای کرونباخ 0/86 و روایی سازه مورد تأییدی را برای این ابزار گزارش کرده است. روش اجرا -2 پس از کسب رضایت آگاهانه و با در نظر گرفتن معیارهای ورود به پژوهش پرسشنامههای رضایت زناشویی انریچ تمایز یافتگی خود اسکورون و تابآوری کانر و دیویدسون به زنان ارائه میشد و شرکتکنندهها در همان مکان پرسشنامهها را تکمیل میکردند. در این بررسی ضمن ارائه دستورالعمل تکمیل پرسشنامه به شرکتکننده مواردی به شرح زیر به اطالع آنان رسید: 1- هدف از اجرای پژوهش زمان اختصاص یافته برای تکمیل پرسشنامه و 3- لزوم پاسخدادن به همة سؤالهای پرسشنامه. در این پژوهش اصول اخالقی پژوهش شامل رازداری و حفظ حریم خصوصی نیز رعایت شد. یافتههای پژوهش زنان شرکتکننده در پژوهش در سه گروه رده بندی شدند افراد بین 20 تا 29 سال )12/5 درصد( افراد بین 30 تا 39 سال )72/5 درصد( و افراد بیش از 40 سال )15 درصد(. در این پژوهش 17 نفر از زنان )8/5 درصد( زیر دیپلم 134 نفر )67 درصد ) دیپلم و فوق دیپلم 43 نفر )21/5 درصد( لیسانس و 6 نفر )3 درصد( فوق لیسانس و باالتر بودند. 142 نفر خانهدار )71 درصد( و 58 نفر )29 درصد( شاغل بودند. جدول 1. اطالعات آماری متغیرهای پژوهش رضایت زناشویی تابآوری تمایزیافتگی میانگین 138/405 انحراف معیار 14/612 ضریب چولگی 0/295 ضریب کشیدگی 0/855-0/268 0/166-0/149 0/089 14/819 24/246 84/475 154/520 جدول )2( نشان میدهد توزیع دادههای متغیرهای رضایت زناشویی تاب آوری و تمایز یافتگی خود نرمال است. در این پژوهش برای ارزیابی فرضیهها از مدلهای رگرسیونی استفاده شده است لذا قبل از ارزیابی فرضیه بررسی نرمال بودن متغیر وابسته ضروری است. در حقیقت مدلهای رگرسیونی در صورتی دارای اعتبار هستند که باقی ماندههای مدل )خطاهای مدل رگرسیونی( دارای توزیع نرمال با
میانگین صفر و واریانس ثابت باشد که این موضوع به شدت تحت تأثیر توزیع متغیر وابسته است. برای اجرای مدل رگرسیونی چندمتغیره ابتدا مشاهدات دور افتاده )دادههای پرت( با کمک نمودارهای جعبهای شناسایی و سپس اثر نامطلوب آنها از مدلهای رگرسیونی از بین برده میشود و سپس به بررسی توزیع آنها پرداخته میشود. استفاده از نمودار جعبهای نشان داد پاسخ پنج نفر از آزمودنیها کمی متفاوت با سایر افراد بوده است بنابراین الزم است با کمک آزمون کولموگروف- اسمیرنف فرض آماری نرمال بودن اطالعات جمعآوری شده در خصوص متغیر مذکور بررسی شود. نتایج بررسی نشان داد که قدر مطلق آماره آزمون کولموگروف- اسمیرنف کمتر از آماره متناظر در جدول نرمال استاندارد بود و با عنایت به بیشتر بودن سطح معنیداری از 0/05 نتیجه گرفته شد که با اطمینان 0/95 شاخص رضایت زناشویی دارای توزیع نرمال است. با پذیرش نرمال بودن توزیع مشاهدات در متغیر وابسته مدل پژوهش نیازی به حذف پرسشنامههای دارای پاسخ های متفاوت نیست و اطالعات میتوانند در بخش بعدی برای بررسی فرضیه- ها استفاده شوند. جدول )2(. اطالعات آماری متغیرهای پژوهش متغیرها ضریب ثابت تابآوری نماد ضریب ضرایب خطای استاندارد ضرایب استاندارد شده آماره t 11/995 8/093 97/079 0 سطح معنیداری 0/000 0/000 4/889 0/325 0/065 0/320 1 0/022 2/313 0/154 0/040 0/092 تمایزیافتگی 2 15/377 آماره F 0/367 نتایج کلی ضریب همبستگی 0/000 0/135 مدل ضریب تعیین سطح معنیداری نتایج جدول )2( نشان میدهد که آماره فیشر بیشتر از آماره متناظر در جدول فیشر است لذا مدل برازش داده شده معنیداری بوده و از کارایی قابل قبول برخوردار است. ضریب تعیین در مدل مذکور نشان میدهد که 13/5 درصد تغییرات رضایت زناشویی بر اثر تغییرات متغیرهای تابآوری و تمایزیافتگی است. ضریب رگرسیونی متناظر با شاخص تاب آوری )0/320=β( بهدست آمد و با عنایت به اینکه سطح معنیداری متناظر با آن کمتر از 0/05 است اینگونه استنباط میشود که با افزایش تابآوری رضایت زناشویی نیز افزایش خواهد یافت. ضریب رگرسیونی متناظر با شاخص تمایز یافتگی
خود )0/092=β( بهدست آمد و با عنایت به اینکه سطح معنیداری متناظر با آن 0/022 است و همین- طور معنیداری آماره فیشر با اطمینان 0/95 نتیجه میگیریم که تابآوری و تمایزیافتگی خود پیشبینی کننده رضایت زناشویی هستند. البته در صورتی میتوان به نتایج به دست آمده اعتماد کرد که باقیماندهها مستقل از یکدیگر و دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس ثابت باشد. لذا برای بررسی مناسبت مدل پذیرههای زیربنایی زیر را باید برای باقیماندههای هر دو مدل رگرسیونی مورد ارزیابی قرار داد: 1( توزیع آنها نرمال باشد که در این پژوهش برای بررسی نرمال بودن از نمودار هیستوگرام و آزمون کولموگروف- اسمیرنف استفاده شده است 2( بررسی فرض نا همبسته بودن باقیماندهها و 3( بررسی فرض ثابت بودن واریانس ماندهها. برای بررسی نرمال بودن ماندهها با کمک آزمون کولموگرف- اسمیرنف چون مقدار این آماره در آزمون فرضیه اول 0/902 و سطح معنیداری متناظر با آن 0/517 و از 0/05 بیشتر است نتیجه گرفته میشود که با اطمینان %95 ماندهها دارای توزیع نرمال هستند. آماره دوربین- واتسون برای مدل رگرسیونی 1-4 2/018 و نزدیک به 2 بود بنابراین فرض استقالل ماندهها نیز قابل قبول است. البته از نمودار ماندهها در مقابل ترتیب مشاهدات نیز میتوان استفاده کرد. در بررسی مناسبت مدل چون نمودار باقیماندهها در مقابل مقادیر برازش داده شده از الگوی خاصی پیروی نمیکند پس واریانس متغیر وابسته برای تمام مقادیر متغیر مستقل ثابت است. بحث و نتیجهگیری نتایج این پژوهش همسو با پژوهشهای پیشین )گابینز و همکاران 2010 نف و برودی 2011 آریا منش فالحی زارعی و حقیقی 1 ) 2012 ( بلیاد و همکاران 2 2014 جمالی مطلق و همکاران 2013 زارعی صادقی فر و غیاثی 3 2014 میکاییلی گنجی و طالبی جویباری 2012( نشان داد ویژگیهای فردی تمایزیافتگی خود و تابآوری پیشبینی کننده رضایت زناشویی در زنان هستند. در تبیین این یافتهها میتوان گفت عوامل مختلفی در رضایت زناشویی سهم دارند. نتایج پژوهشهای متعدد نشان دادهاند که عوامل مربوط به موضوعات رشدی درون فردی مشتمل بر ویژگیهای شخصیتی بازخوردها باورها ارزشها و انتظارات و هم عوامل مربوط به موضوعات رشدی بین فردی شامل عشق صمیمیت تعهد عواطف و رابطه جنسی الگوهای ارتباطی میزان قبول مسئولیت طرفین میزان تناسب 1. Aryamanesh, Fallahchai, Zarei & Haghighi 2. Belyad, Nahidpoor, Azadi & Yadegari 3. Zarei, Sadeghifar & Ghiasi
نیازهای زوجین با یکدیگر موضوعات خانوادگی و اجتماعی بر میزان رضایت زناشویی مؤثرند )راضی 2011(. نتایج پژوهش بلیاد و همکاران )2014( نشان داد که میان کارکرد خانواده اصلی و مؤلفههای آن )صمیمیت و استقالل( با تعارضات زناشویی و تمایزخود رابطه معنیداری وجود دارد و کارکرد سالم خانواده اصلی همسران با کاهش تعارضات زناشویی و افزایش تمایزخود همراه است. افراد تمایز نایافته در برابر رفتار دیگران واکنش عاطفی نشان میدهند بخش عمده انرژیشان را صرف تجربه بیان و تشدید عواطفشان میکنند. در مقابل افراد تمایز یافته ممکن است عواطف شدیدی را تجربه کنند اما توسط این عواطف تحلیل نمیروند و واکنش این دسته از افراد کنترل شده است زمانی که تجربههای درونی یا تعامالت بینفردی بسیار تنشزا باشد افراد تمایز نایافته از دیگران فاصله عاطفی میگیرند در حالی که افراد تمایز یافته ضرورتی احساس نمیکنند که از لحاظ عاطفی از دیگران جدا شوند. این گونه افراد از هویتی محکم برخوردارند افراد تمایز نایافته روی هم رفته در روابط صمیمانه با دیگران مستحیل میشوند در حالی که افرادی که به خوبی تمایز یافتهاند قادرند خود تعریف شدهشان را حفظ کنند تمایز در توانایی ابراز خود»موضع من«نمود مییابد. افراد تمایز نایافته از نظر عاطفی به دیگران وابستهاند به دشواری میتوانند برای خودشان فکر احساس و عمل کنند اما افراد تمایز یافته ذاتا خود رهبرند افکار و احساسات خاص خودشان را دارند و اجباری در وفق دادن خود با انتظارات دیگران ندارند )توایسون و فریدلندر 1 2000 ا سکورن 2000(. از سویی تابآوری به فرایندی پویا شامل سازگاری مثبت در سختیهای قابل مالحظه اشاره دارد )سیس و ساوی 2 2010(. به عبارت دیگر تابآوری به ویژگی شخصیتی اشاره دارد که منعکسکننده کاردانی شخص به طور کلی و انعطافپذیری عملکرد در پاسخ به شرایط محیطی مختلف است. این سازه اغلب در رابطه نزدیک با خودتنظیمی درنظر گرفته میشود و نشاندهنده توانایی انعطافپذیر فرد در تنظیم سطوح کنترل در شرایط متفاوت و از رو این مقابله مؤثر و کارآمد در برخورد با عوامل فشارزا و چالشها است )میلیونی 3 و همکاران 2015(. تابآوری مفهومی چند بعدی است که به معنای مقابله مؤثر با عوامل فشارزا به کار میرود و منابع مقابلهای انسان مانند خودپنداره خوشبینی راهبردهای مقابلهای و روابط اجتماعی مطلوب را در برمی- گیرد )اسکوارز و وارنر 4 2013(. بنابراین هر یک از این ویژگیها ممکن است به رضایت زناشویی باال یا پایین منجر شوند. 1. Tuason & Friedlander 2. Siyez & Savi 3. Milioni 4. Schwarzer & Warner
در یک جمعبندی میتوان گفت تمایز یافتگی خود و تابآوری از جمله ویژگیهای فردی و شخصیتی هستند که بر رضایت زناشویی در زنان تأثیر دارند. هر پژوهشی در بطن خود محدودیتهایی دارد. ممکن است زنان با رضایت زناشویی پایین به واسطه این متغیرها سالمت روان کمتری تجربه کنند. البته پژوهشهای بیشتری در این زمینه نیاز است. در این پژوهش امکان بررسی و مقایسه متغیرهای مذکور در مردان نبود از این رو پیشنهاد میشود پژوهشهای آتی به این مسأله بپردازند. منابع آسفیچی تیموری علی لواسانی غالمعلی مسعود و بخشایش علیرضا )1381(. پیشبینی رضایت زناشویی بر اساس سبکهای دلبستگی و تمایز یافتگی خود. فصلنامه خانواده پژوهی 8)32( 64-77. آسوده حسین خلیلی شیوا و لواسانی مسعود )1389(. پرسشنامه زوجی انریچ. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. بشارت محمدعلی )1386(. ویژگیهای روان سنجی فرم فارسی مقیاس تاب آوری. گزارش پژوهشی دانشگاه تهران. جانبازفریدونی کبری تبریزی مصطفی و نوابی نژاد شکوه )1387(. اثربخشی زوج درمانی کوتاه مدت خودنظم بخشی بر افزایش رضایت زناشویی مراجعان درمانگاه فرهنگیان شهرستان بابلسر. فصلنامه خانواده پژوهی 4)15( 213-229. جهانبخشی زهرا و کالنترکوشه سیدمحمد )1391(. رابطه ابعاد طرحوارههای ناسازگار اولیه و تمایزیافتگی با رغبت به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه عالمه طباطبایی. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده 2)2( 234-254. راضی اکبر )1390(. بررسی اثربخشی مشاوره گروهی وجودی بر منبع کنترل و خیانت زناشویی زنان متاهل 20 45 ساله. پایاننامه کارشناسیارشد مشاوره خانواده دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه عالمه طباطبایی. سیف الدینی زهرا )1391(. بررسی رابطه تمایزیافتگی و کیفیت روابط زناشویی در کارمندان متاهل دانشگاههای شهر یزد. پایاننامه کارشناسیارشد مشاوره دانشگاه عالمه طباطبایی.
میکاییلی نیلوفر گنجی مسعود و طالبی جویباری مسعود )1391(. مقایسه تابآوری رضایت زناشویی و سالمتروان در والدین با کودکان دارای ناتوانی یادگیری و عادی. ناتوانیهای یادگیری.120-137 )1(2 نیکولز مایکل پی و شوارتز ریچارد سی )1387(. خانواده درمانی "مفاهیم و روشها". ترجمه محسن دهقانی و همکاران. تهران: دانژه. )تاریخ انتشار به زبان اصلی بی. تا(. References Meister, R. E., Weber, T., Princip, M., Schnyder, U., Barth, J., Znoj, H., Schmid, J. P., & von Känel, R. (2015). Resilience as a correlate of acute stress disorder symptoms in patients with acute myocardial infarction. Open heart, 2(1), e000261. Milioni, M., Alessandri, G., Eisenberg, N., Castellani, V., Zuffianò, A., Vecchione, M., & Caprara, G. V. (2015). Reciprocal Relations Between Emotional Self-Efficacy Beliefs and Ego-Resiliency Across Time. Journal of personality, 83(5), 552-63. Neff, L. A, & Broady, E. F. (2011). Stress resilience in early marriage: can practice make perfect? Journal of personality and social psychology, 101(5), 1050-67. Schwarzer, R., & Warner, L. M. (2013). Perceived Self-Efficacy and its Relationship to Resilience. In S. Prince-Embury and D. H. Saklofske (eds.), Resilience in Children, Adolescents, and Adults. New York. Siyez, D. M., & Savi, F. (2010). Empathy and self-efficacy, and resiliency: an exploratory study of counseling students in Turkey. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 459-463. Skowron, E. A. (2000). The Role of Differentiation of Self in Marital Adjustment. Journal of Counseling Psychology, 2, 229-237. Skowron, E. A., & Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: Reliability and validity of a new DSI fusion with others subscales. Journal of Marital and Family Therapy, 29, 209-222. Tuason, M. T., & Friedlander, M. I. (2000). Do parent s differentiation levels predict those of their adult children? And other tests of Bowen theory in a Philippine sample. Journal of Counseling Psychology, 47, 27-35.